NSND Phạm Khắc (1939-2007) là một nhà quay phim, nhà nhiếp ảnh nối tiếng trong làng nhiếp ảnh, quay phim và truyền hình Việt Nam; ông được xem là người đặt nền móng cho thể loại phim ký sự của Đài truyền hình TP HCM. Ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ nhân dân, Anh hùng lao động.
Cuộc đời và sự nghiệp Phạm Khắc tên thật là Phạm Tấn Phước, sinh ngày 10 tháng 12 năm 1939, tại xã Phước Long, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Ông tham gia cách mạng từ năm 17 tuổi. Cuộc đời ông là sự gắn bó với chiếc máy quay phim và để lại nhiều thước phim tư liệu, tài liệu quý giá. Năm 1981, ông được bầu vào Hội đồng nhân dân TP. Hồ Chí Minh, đến tháng 9-1996 đến 2003 làm Giám đốc Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh. Ông cũng là người đã sáng lập ra giải đua xe đạp mang tên Cúp truyền hình TP Hồ Chí Minh. Khán giả trong và ngoài Việt Nam biết đến ông qua nhiều bộ phim ông đã tham gia quay, đặc biệt là bộ phim Mê Kông Ký Sự dài 84 tập do ông làm chủ biên và tổng đạo diễn về dòng sông MêKông, bộ phim mà ngay từ ngày đầu xuất hiện trên sóng truyền hình đã gây dư luận xôn xao trong khán giả và đã đoạt giải Cánh diều vàng thể loại phim tài liệu truyền hình Việt Nam năm 2006. Ngày 17 tháng 5 năm 2007, ông qua đời tại thành phố Hồ Chí Minh. Tác phẩm Nhiếp ảnh Trên 20.000 bức ảnh về các miền đất, khung cảnh thiên nhiên, con người. Tập sách ảnh “Phạm Khắc – Mekong ký sự – Phim và ảnh” (hai tập, Nhà xuất bản Văn Nghệ phát hành xuất bản năm 2009, kỷ niệm 2 năm ngày mất). PhimTrước năm 1975 Chiến thắng Bình Giã (Giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu), Đồng Xoài rực lửa, Chiến đấu trên đường phố Sài Gòn, Cuộc đọ sức 5 ngày Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không (Bông sen bạc) …Sau năm 1975 Bến Tre những đảo dừa xanh, Từ nhà trường đến chiến trường, Gặp lại Ấp Bắc, Nữ tướng Nguyễn Thị Định, Khi đàn sếu trở về, Mekong ký sự (84 tập), Phong tặng Giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu 1965 (phim Chiến thắng Bình Giã); Giải thưởng Bông sen bạc (phim Cuộc đọ sức 5 ngày Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không); giải nhất về nghệ thuật ở Liên hoan phim quốc tế ở Praha; Giải thưởng Cánh diều vàng 2006 (phim Mekong ký sự); Ông đã được nhận các Huân chương kháng chiến, Huân chương chiến công và Huy hiệu 40 năm tuổi Đảng. Ông cũng được phong tặng các danh hiệu như Nghệ sĩ ưu tú (1984),Nghệ sĩ nhân dân (1997) và Anh hùng lao động (2000) của nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Nhớ NSND Phạm Khắc qua ‘Mekong ký sự’
Ước nguyện cuối đời của người nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu “Anh hùng lao động” đã thành hiện thực. Tập sách ảnh “Phạm Khắc – Mekong ký sự – Phim và ảnh” được xuất bản, kỷ niệm 2 năm ngày ông mất, 17/5.
Lúc sinh thời, NSND Phạm Khắc mong muốn tiếp cận con sông vĩ đại tiềm ẩn nhiều nền văn hóa, nghệ thuật, khoa học… để in dấu ý tưởng sáng tạo nghệ thuật của mình trong đó. Bộ phim hình thành, gây dấu son trong thể loại ký sự truyền hình, được vinh danh tại Giải thưởng Cánh diều vàng 2006.
| Tập sách là ước nguyện cuối đời của NSND Phạm Khắc. Ảnh lấy từ sách. |
Không dừng tại đó, 14 chuyến đi khảo sát thực tế và làm phim, giúp ông có những phút thăng hoa trong niềm đam mê nhiếp ảnh. Trên 20.000 bức ảnh giúp ông dễ dàng lắng đọng và gợi mở cảm xúc về các miền đất, khung cảnh thiên nhiên tuyệt hảo đã đi qua, những con người đã gặp gỡ. Qua các tác phẩm đó, người xem dễ dàng nhận thấy mỗi góc máy của NSND Phạm Khắc là một niềm hứng khởi bởi ông chụp cả động tác của con người, dáng vẻ suy tư hiện lên trên khuôn mặt, không chỉ chụp một vật thể ở thời điểm hiện tại mà lấp lánh trong đó cả quá khứ và tương lai. Từ đó, ước muốn được cộng hưởng niềm đam mê và hưng phấn này nơi ông đã hình thành.
Tuy nhiên, khi đang thực hiện cuốn sách, NSND Phạm Khắc lâm trọng bệnh và không qua khỏi. Gia đình ông đã tiếp tục di nguyện để cuốn sách ra đời nhân kỷ niệm 2 năm ngày mất của ông.
Tập sách ảnh chia làm 2 phần. Phần đầu giới thiệu chân dung dòng sông Mekong cùng những kỷ niệm mà đoàn làm phim thu nhặt được. Phần còn lại dùng để giới thiệu nhiều hình ảnh đẹp của 6 quốc gia Trung Quốc, Myanmar, Lào, Thái Lan, Campuchia, Việt Nam nằm dọc theo chiều dài sông. Gắn liền theo đó là lời bình được viết theo dạng kể chuyện để tạo cảm giác như được hòa mình vào chuyến đi nơi người đọc.
| Nhiếp ảnh là đam mê của NSND Phạm Khắc từ khi còn trẻ. Ảnh: NSND Phạm Khắc. |
Nhà biên kịch Trần Đức Tuấn, người gắn bó cùng NSND Phạm Khắc suốt quá trình làm phim Mekong ký sự kể lại: “Đến cách cầm máy ảnh của anh cũng là ấn tượng. Nó cho thấy sự đam mê, ý thức của người nghệ sĩ trước các khoảnh khắc ‘bắt’ được trên đường không thể bỏ qua”.
Còn Phó tổng Giám đốc Đài truyền hình TP HCM Nguyễn Chí Tân cũng bày tỏ lòng tri ân với người nghệ sĩ đã đặt nền móng cho thể loại phim ký sự: “Tập sách ảnh là nguồn tư liệu quý báu cho công tác của Đài sau này. Nó không chết lặng trong trang sách mà ẩn hiện trên từng bước đường mà các thế hệ sau anh tiếp tục”.
“Phạm Khắc – Mekong ký sự – Phim và ảnh” do Nhà xuất bản Văn Nghệ phát hành.
| NSND Phạm Khắc tên thật là Phạm Tấn Phước, sinh ngày 10/12/1939 và mất ngày 17/5/2007. Quê quán: xã Phước Long, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre.NSND Phạm Khắc được phong tặng danh hiệu Anh hùng lao động vào năm 2000. Ông nguyên là Giám đốc Đài truyền hình TP HCM. Trong suốt thời kỳ hoạt động cách mạng, ông nhận được nhiều Huân chương lao động.Với thành công của phim Mekong ký sự, NSND Phạm Khắc được xem là người đặt nền móng cho thể loại phim ký sự của Đài truyền hình TP HCM. Một số phim tài liệu nổi tiếng khác của ông: Chiến thắng Bình Giã (Giải thưởng Nguyễn Đình Chiểu), Đồng Xoài rực lửa, Chiến đấu trên đường phố Sài Gòn, Cuộc đọ sức 5 ngày Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không (Bông sen bạc)… (trước năm 1975); Bến Tre những đảo dừa xanh, Từ nhà trường đến chiến trường, Gặp lại Ấp Bắc, Nữ tướng Nguyễn Thị Định, Khi đàn sếu trở về… (sau năm 1975).
* Một số tác phẩm nhiếp ảnh của NSND Phạm Khắc Nguồn VNEXPESS.NET |
