Lễ giỗ Thành Hoàng làng Mai Động – hai danh tướng Họ Phạm triều vua Đinh Tiên Hoàng
Hàng năm, cứ vào ngày 10 tháng Tám Âm lịch, chính quyền đoàn thể và nhân dân làng Mai Động, xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam lại tổ chức lễ kỷ niệm ngày sinh hai vị Thành Hoàng làng: danh tướng Phạm Hán và Phạm Phổ.

Năm nay, ngày 10 tháng Tám năm Giáp Ngọ (tức 3-9-2014) là lễ kỷ niệm 1075 năm ngày sinh của hai danh tướng đã được tổ chức rất long trọng. Sau nghi lễ rước kiệu hai vị quanh làng là lễ tế, lễ dâng hương tại Đình thờ.

Đêm hôm trước còn tổ chức giao lưu văn nghệ giữa đội văn nghệ của làng với đội văn nghệ Tp. Phủ Lý. Nhân dân các vùng lân cận đã đến dự cùng nhân dân làng Mai rất đông vui và phấn khởi, hồ hởi đón ngày lễ Thành Hoàng làng ngày hôm sau.


Theo thần phả và các sắc phong còn lưu giữ được thì Thành Hoàng làng Mai Động, xã Trung Lương, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam có tên là Phạm Hán và Phạm Phổ, hai danh tướng triều vua Đinh Tiên Hoàng.
Phạm Hán và Phạm Phổ là hai người con sinh đôi của hai Cụ Phạm Tuyên và Trần Thị Ngoạn. Tổ tiên của cụ Phạm Tuyên phát tích từ đất Ái Châu về cư ngự ở Đạo Sơn Nam – Phủ Lý Nhân – huyện Bình Lục (nay là làng Mai Động – xã Trung Lương – huyện Bình Lục – tỉnh Hà Nam) đã bao đời.
Phạm Hán và Phạm Phổ sinh ngày 10-8 năm Kỷ Hợi-939. Cha mẹ mất từ năm các ông mới 24 tuổi. Hai ông tài giỏi, thông minh giàu lòng yêu nước thương dân. Sục sôi ý chí căm thù trước cảnh đất nước bị 12 xứ quân nổi loạn. Hai ông đã tự đứng lên chiêu mộ binh sỹ, tích lũy lương thảo, luyện tập võ nghệ, giao kết với anh hùng bốn bể để tìm chọn vị minh quân. Hai ông đã lãnh đạo nghĩa quân đánh bại xứ quân của Ngô Nam Phạm Phòng Ất (tức Phạm Bạch Hổ) thời Ngô Quyền. Tiếng tăm của hai ông vang dội. Ở Động Hoa Lư ông Đinh Bộ Lĩnh, Đinh Điền, Nguyễn Bậc dấy binh khởi nghĩa đã cho sứ giả đến mời hai ông về nhập nghĩa quân. Vua Đinh cho ông Phạm Hán giữ chức Tham mưu, ông Phạm Phổ giữ chức Đại thống. Sau khi dẹp loạn 12 sứ quân xong, Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi Hoàng đế lấy hiệu là Đinh Tiên Hoàng đế phong cho Phạm Hán chức Đinh an công, ông Phạm Phổ chức Thống lĩnh chư quân. Được thực ấp ngàn bộ. Hai ông làm lễ lậy mừng rồi trở về đất Mai khu lập hành cung.
Hai ông cùng vợ con lo việc cầy cấy, trồng dâu nuôi tằm, trồng bông dệt vải đem lại cuộc sống ấm no cho dân. Bổng lộc vua ban hai ông đều ban phát chia cho dân cùng hưởng. Ghi nhận công lao to lớn của hai ông vua Đinh Tiên Hoàng bèn ban cho Thất việt cùng với quốc gia hưởng phúc.
Đinh Tiên Hoàng trị vì đất nước được 12 năm thì mất, Lê Hoàn lên ngôi có mời hai ông ra làm việc và hứa phong tước lớn. Nhưng hai ông đã từ chối và ở lại làng Mai cùng dân làng phát triển nghề nông và ông đã mất ở tuồi ngoài 60.
Hai ông đã được dân làng suy tôn là Thành Hoàng làng, lập đền thờ. Hiện giờ phần mộ hai ông, hai bà vẫn còn nguyên vẹn. Dòng họ Phạm ở đây cùng dân làng Mai luôn thờ phụng hai ông. Lấy ngày 10-8 là ngày Đại lễ, ngày 10-10 hằng năm là ngày mất của hai ông, dân làng thắp hương tưởng niệm.
Xét công lao của hai vị tướng Triều Đinh, sau này vua Trần Thái Tông đã ban sắc phong cho hai ông: một ông là Phổ Hộ Bảo Quốc Tự Thiên Đại Vương, một ông là Nhân Đồ Hàng Úy Đại Vương.
Đến đời hậu Lê: Vua Lê Lợi ban sắc phong Mỹ Tự: một ông là Dực Vân Linh Ứng Minh Thánh Đại Vương, một ông là: Tuyên Lực Quả Đoán Đại Vương và cho phép tu sửa nơi thờ tự.
Sau đó từ đời vua Thành Thái, Duy Tân,,Khải Định,,Tự Đức… có 9 đạo sắc phong hiện nay vẫn còn lưu giữ.
Năm 1994 Đình Mai Động nơi thờ hai vị tướng Phạm Hán, Phạm Phổ được Nhà nước công nhận là Di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Được biết ở thôn An Bài, xã Đồng Du, huyện Bình Lục, tỉnh Hà Nam cũng có Đền thờ hai ông với thần phả và các sắc phong mang nội dung như ở đình làng Mai Động, xã Trung Lương..
Phạm Duy Đống